Hạ tầng giao thông của Việt Nam: 10 năm nhìn lại, 5 năm tới hứa hẹn bùng nổ

[Thanh Van]

Giai đoạn 2015-2025 được xem là một thập kỷ "bùng nổ" của hạ tầng giao thông Việt Nam, với những bước phát triển vượt bậc, đặc biệt là trong lĩnh vực đường bộ cao tốc. Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, nhiều dự án trọng điểm đã và đang được triển khai, góp phần tạo nên một diện mạo mới cho đất nước, kết nối các vùng kinh tế trọng điểm và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Nhân dịp Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2-9, Otosaigon xin có bài viết nhìn lại về quá trình phát triển hạ tầng giao thông, đặc biệt là khu vực phía Nam trong thập kỷ vừa qua và dự đoán về 5 năm tới. Mời các bác cùng theo dõi!​

10 năm nhìn lại

Trong 10 năm qua, Việt Nam đã có những bước tiến mạnh mẽ trong việc phát triển hạ tầng giao thông, đặc biệt là hệ thống đường cao tốc và đường vành đai. Những nỗ lực này không chỉ cải thiện đáng kể điều kiện đi lại, vận chuyển hàng hóa mà còn tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Với các dự án đang và sắp triển khai, hạ tầng giao thông của Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục hoàn thiện, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong tương lai.

Hệ thống đường cao tốc tăng tốc thần kỳ

Giai đoạn này chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ về chiều dài đường cao tốc được đưa vào khai thác. Nếu như trước năm 2021, Việt Nam chỉ có khoảng 1.163 km đường cao tốc sau gần 20 năm phát triển, thì chỉ trong 4 năm (từ 2021 đến cuối năm 2025), đã có thêm hàng nghìn km được hoàn thành.

Đến cuối năm 2025, Việt Nam đã hoàn thành và vượt mục tiêu 3.000 km đường bộ cao tốc theo Nghị quyết của Quốc hội. Đây là một thành tựu đáng tự hào, cho thấy sự nỗ lực rất lớn của cả hệ thống chính trị và người dân.

Điểm nhấn là Tuyến Cao tốc Bắc - Nam phía Đông là dự án trọng điểm quốc gia, được chia thành nhiều đoạn và đẩy nhanh tiến độ thi công. Nhiều đoạn tuyến đã được hoàn thành và đưa vào sử dụng, giúp rút ngắn thời gian di chuyển, giảm tải cho Quốc lộ 1 và tạo động lực phát triển cho các địa phương dọc tuyến.

Việc phát triển đường cao tốc đã giúp cải thiện đáng kể khả năng lưu thông hàng hóa, kết nối các trung tâm kinh tế, cảng biển, sân bay, và các khu công nghiệp. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí logistics mà còn thu hút đầu tư, thúc đẩy du lịch và phát triển kinh tế vùng.

Các dự án cao tốc tiêu biểu: Hà Nội-Hải Phòng, Phan Thiết-Dầu Giây, Trung Lương-Mỹ Thuận-Cần Thơ, Cầu Mỹ Thuận 2, Cầu Rạch Miễu 2,...

Hệ thống đường vành đai được chú trọng nhưng chưa hoàn thiện rõ nét​

Bên cạnh cao tốc liên tỉnh, các tuyến đường vành đai tại các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh cũng được đặc biệt chú trọng. Đây là giải pháp quan trọng để giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông, phân luồng xe tải, và kết nối các khu vực ngoại thành với các tỉnh lân cận.

Các dự án tiêu biểu:

• Vành đai 3 TP.HCM: Đây là dự án giao thông trọng điểm quốc gia, kết nối TP.HCM với các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, và Long An. Với tổng chiều dài khoảng 76 km, dự án được kỳ vọng sẽ hoàn thành cơ bản vào năm 2025 và đi vào khai thác từ năm 2026, góp phần mạnh mẽ vào sự phát triển của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
  
  
• Vành đai 4 TP.HCM: Với quy mô lớn hơn (gần 200 km), tuyến vành đai này sẽ kết nối 5 tỉnh, thành phố, tạo ra một mạng lưới giao thông liên hoàn, thúc đẩy sự phát triển của toàn khu vực.
  
  
• Vành đai 4 Hà Nội: Dự án này cũng đang được tích cực triển khai, với mục tiêu kết nối Thủ đô với các tỉnh lân cận trong Vùng Thủ đô, giảm tải cho các tuyến đường xuyên tâm và tạo không gian phát triển mới.

Mặc dù đạt được những thành tựu to lớn, việc phát triển hạ tầng giao thông của Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức.

• Vốn đầu tư: Nguồn vốn cho các dự án lớn vẫn là một vấn đề nan giải, đòi hỏi sự đa dạng hóa các hình thức đầu tư như PPP (đối tác công - tư).
  
  
• Nhiều dự án giao thông chậm nâng cấp mở rộng: Cao tốc vừa đưa vào khai thác đã quá tải, thiếu trạm dừng nghỉ, hạ tầng không theo kịp tốc độ phát triển của nhu cầu di chuyển gây ùn tắc, khó khăn trong đi lại.
  
  
• Giải phóng mặt bằng: Đây là một trong những rào cản lớn nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công của nhiều dự án.
  
  
• Chất lượng công trình: Một số dự án còn gặp phải vấn đề về chất lượng, an toàn và hiệu quả khai thác sau khi hoàn thành.

5 năm tới hạ tầng giao thông miền Nam sẽ bùng nổ

Sự phát triển hạ tầng giao thông của Việt Nam trong giai đoạn 2025-2030, đặc biệt là hệ thống đường cao tốc, có thể gói gọn trong ba điểm chính: bứt phá, liên kết và bền vững.

Giai đoạn này được dự báo sẽ là một bước ngoặt lớn, khi các dự án trọng điểm được hoàn thiện và đưa vào sử dụng, tạo ra một mạng lưới giao thông đồng bộ trên phạm vi cả nước.

Cả nước sẽ có khoảng 5.000 km đường cao tốc

Giai đoạn 2025-2030 sẽ là lúc Việt Nam tập trung hoàn thành các mục tiêu đã đề ra. Theo kế hoạch, đến năm 2030, cả nước sẽ có khoảng 5.000 km đường cao tốc. Để đạt được con số này, các dự án đang triển khai sẽ được đẩy mạnh tiến độ, đặc biệt là:

• Cao tốc Bắc - Nam phía Đông: Các đoạn còn lại của tuyến cao tốc huyết mạch này sẽ được hoàn thiện, tạo thành một trục giao thông xuyên suốt từ Lạng Sơn đến Cà Mau. Điều này không chỉ giúp rút ngắn thời gian di chuyển mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế vùng.
  
  
• Các tuyến vành đai đô thị: Hệ thống vành đai 3, 4 của Hà Nội và TP.HCM sẽ được tiếp tục thi công và hoàn thành. Khi các tuyến này đi vào hoạt động, áp lực giao thông nội đô sẽ được giảm tải đáng kể, đồng thời kết nối các tỉnh, thành phố vệ tinh, tạo ra các "cực" tăng trưởng mới.

Các cao tốc trọng điểm: Thông tuyến cao tốc Bến Lức Long Thành, cầu Phước Khánh, cầu Bình Khánh, Cao tốc Cần Thơ-Cà Mau, Cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu, mở rộng cao tốc Long Thành, xây mới cầu Long Thành 2, mở rộng cao tốc Trung Lương, Cao tốc An Hữu-Cao Lãnh-Lộ Tẻ-Rạch Sỏi, cao tốc Tp HCM Mộc Bài,...

Chú trọng kết nối đa phương thức

Hạ tầng giao thông trong 5 năm tới không chỉ dừng lại ở đường bộ. Việt Nam sẽ đẩy mạnh kết nối đa phương thức để tối ưu hóa hiệu quả vận tải.

• Đường sắt tốc độ cao: Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam sẽ được xúc tiến nghiên cứu tiền khả thi và khởi công những đoạn đầu tiên. Đây là một bước đi chiến lược, mở ra một phương thức vận tải mới, hiện đại và thân thiện với môi trường.
  
  
• Hàng không: Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1 dự kiến sẽ hoàn thành và đi vào hoạt động, giúp giảm tải cho sân bay Tân Sơn Nhất và biến TP.HCM thành một trung tâm trung chuyển hàng không của khu vực.
  
  
• Cảng biển: Các cảng biển nước sâu sẽ được nâng cấp và mở rộng, đặc biệt tại các khu vực như Cái Mép - Thị Vải và cảng Hải Phòng, để đáp ứng nhu cầu xuất nhập khẩu ngày càng tăng.

Phát triển giao thông “xanh” và thông minh

Công nghệ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển hạ tầng giao thông 2025-2030.

• Giao thông thông minh: Các hệ thống thu phí không dừng (ETC) sẽ được áp dụng rộng rãi trên tất cả các tuyến cao tốc, giúp xe lưu thông liên tục và giảm ùn tắc tại các trạm thu phí.
  
  
• Vật liệu mới và công nghệ xây dựng: Việc sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường và công nghệ xây dựng hiện đại sẽ giúp tăng tuổi thọ công trình, giảm chi phí bảo trì và bảo vệ môi trường.
  
  
• Phát triển giao thông xanh: Các thành phố lớn sẽ đầu tư mạnh vào hệ thống giao thông công cộng, bao gồm xe buýt điện, đường sắt đô thị (như metro Hà Nội, TP.HCM), nhằm giảm thiểu khí thải và ô nhiễm không khí.

Mặc dù triển vọng rất tích cực, giai đoạn 2025-2030 vẫn sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức lớn như huy động nguồn vốn lớn, đặc biệt là từ khu vực tư nhân (hình thức PPP), sẽ tiếp tục là bài toán khó, giải phóng mặt bằng và đặc biệt là việc quản lý và vận hành một mạng lưới giao thông phức tạp đòi hỏi năng lực quản lý và công nghệ cao.

Phối cảnh nút giao Vành đai 3 với cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây trong tương lai​

Giai đoạn 2025-2030 được kỳ vọng sẽ chứng kiến một cuộc cách mạng thực sự về hạ tầng giao thông tại Việt Nam. Với nền tảng vững chắc đã xây dựng trong thập kỷ trước, sự bứt phá về đường cao tốc, liên kết đa phương thức và ứng dụng công nghệ thông minh sẽ tạo ra một hệ thống giao thông hiện đại, đồng bộ, đóng vai trò then chốt trong việc đưa Việt Nam trở thành một quốc gia phát triển có thu nhập cao.

Các bác đánh giá cao công trình giao thông nào trong 10 năm qua và kỳ vọng vào các công trình giao thông nào hoàn thành trong 5 năm tới?