Mấy ngày nay báo Tuổi trẻ rất hot với loạt phòng sự " Kinh hoàng thi bao, mua bán bằng lái giả" tường thuật chi tiết và quá trình "mua-bán" bằng lái xe ô tô. Việt nam vốn đã nổi tiếng với các loại văn bằng giả lâu nay như bằng tiến sỹ giả, tốt nghiệp đại học, phổ thông giả, bằng thật học giả, bằng anh văn, vi tính giả và nay...bằng lái ô tô giả tiếp tục được phanh phui trên công luận.
Suy cho cùng, một khi chất lượng thực tế không được coi trọng thì bằng giả vẫn có chỗ đứng của nó. Có cầu ắt có cung, thế là lực lượng làm bằng giả, cò (môi giới) làm bằng giả ra đời. Để chống bằng giả mà chúng ta chỉ tìm bắt bọn môi giới và bọn làm bằng giả như hiện nay thì chúng ta chỉ làm theo kiểu chống dột bằng cách ...hứng nước, còn cái mái nhà bị thủng thì sao có thể làm tốt chức năng ngăn được nước khi những cơn mưa về?!. Ai cũng biết phải chống dột từ nóc, nhưng lâu nay chính quyền vẫn tồn tại những cách bố trí cán bộ, tăng lương, tuyển dụng công chức...căn bản dựa vào bằng cấp, mà không dựa vào thực lực. Thế là bọn làm bằng giả vẫn vô tư thu tiền và cấp bằng cho hàng loạt cán bộ nhà nước trong khi họ không biết có một văn bằng được xem là tử tế để lận lưng.
Chống bằng lái giả còn phức tạp hơn nhiều!. Nhu cầu bằng lái giả đa dạng hơn: Người mua bằng để không phải mất thời gian học và thi; sợ học rồi thi không đậu; người có bằng thật rồi tiếp tục lấy thêm bằng giả để sơ cua, phòng khi bị bấm lỗ, bị giam bằng, tịch thu bằng thì đưa bằng giả ra, thực hành bài “ve sầu thoát xác”. Ngày nay ngoài những tài xế chuyên nghiệp hiểu theo nghĩa truyền thống là người làm nghề lái xe, thì có rất nhiều người đang lấy bằng lái để tự lái xe đi làm…Việc phân loại chất lượng tài xế cũng không đơn giản vì tài xế thật vẫn có thể gặp nạn trên những nẻo đường thiên lý vốn đầy rẫy hiểm họa đang chực chờ. Tuy nhiên có thể khằng định một điều là “tài xế giả” chính là mối hiểm họa đang chực chờ cho tất cả những người đang tham gia giao thông về những tai nạn, va chạm, hành vi văn hóa ứng xử, đạo đức lái xe....Tại sao vấn nạn bằng giả lái xe tồn tại và phát triển nhiều như thế? có nhiều lý do, nhưng chắc chắn là có nguyên nhân do nhà nước chúng ta chưa có biện pháp phát hiện và phân biệt thật-giả, chúng ta chưa có những biện pháp đủ mạnh để răn đe và xữ phạt các hành vi sử dụng bằng lái giả, hành vi sử dụng nhiều hơn 1 bằng lái, chúng ta chưa chứng minh được rằng lái xe không thể qua mặt được công an khi sử dụng bằng giả....Một khi hành lang pháp lý không đủ mạnh để chi phối, giám sát và kiểm tra các hoạt động điều hành giao thông thì việc công an vào cuộc để truy bắt các tài xế phạm luật trong số gần 30 triệu tài xế trên cả nước là điều không tưởng.
Chống bằng giả bằng cách nào? Đó là một câu hỏi lớn và chỉ có nhà nước với nhiều biện pháp quản lý vĩ mô mới làm được. Tuy nhiên có một số thủ thuật nhỏ mà chúng ta có thể áp dụng ngay:
1. Chống "học giả bằng thật": Nhà quản lý cần phải học lại bài "nuôi ong tay áo" cần loại bỏ nhưng con ong xấu trong bộ máy để tránh bị chích đau.
2. Chống bằng giả: Cần phải nghiên cứu và trang bị cho toàn bộ thanh tra giao thông thiết bị phân biệt nhanh người sử dụng bằng giả (giống như đèn phân biệt tiền giả).
3. Cần quy định trong luật giao thông các biện pháp thật nghiêm xữ phạt người sử dụng bằng giả, sử dụng 2 bằng, sử dụng bằng không còn giá trị... nhằm qua mặt công an. Cần đưa ra các biện pháp treo bằng vĩnh viễn.
4. Cần nối mạng vi tính cho lĩnh vực điều hành giao thông trong phạm vi cả nước. Lập một website, lưu giữ toàn bộ các dữ liệu về các phương tiện giao thông trong cả nước đang được lưu hành. Hàng ngày đưa tất cả các xe (số xe), các tài xế (số bằng lái) vi phạm luật giao thông đang bị xữ lý lên mạng để những người có chức năng có thể tham chiếu nhanh. Nếu chưa thể nối mạng Wimax để có thể kiểm tra tại hiện trường, khi nghi ngờ thanh tra giao thông có thể gọi điện thoại về trung tâm để kiểm tra. 5 phút thế là xong!. Cách quản lý này đã được các nhà quản lý giao thông chúng ta đi nghiên cứu chán chê bên nước ngoài sao không thấy áp dụng!?. Tin chắc rằng chỉ một vài biện pháp quản lý nhỏ được đưa vào sử dụng, sẽ có ít nhất là 80% tài xế dỏm hiện nay sẽ ‘bỏ đồ đao quay về thành phật”. Ai dám làm chuyện xấu nếu biết rằng chuyện này sẽ bị phanh phui???