Cách bảo vệ lốp ô tô luôn an toàn đặc biệt mùa nắng nóng

[Rachel Nguyễn]

Cách bảo vệ lốp ô tô luôn an toàn đặc biệt mùa nắng nóng​

Mùa nắng nóng đang đến hoặc đã đến, mang theo những thách thức không nhỏ cho chiếc xe của chúng ta. Nhiệt độ môi trường tăng cao ảnh hưởng đến động cơ, hệ thống làm mát, điều hòa, và đặc biệt là bộ lốp ô tô. Ít ai nghĩ rằng, nhiệt độ cao, kết hợp với ma sát khi lốp lăn trên đường, có thể biến chiếc lốp tưởng chừng vô hại thành một "quả bom nổ chậm" tiềm ẩn nguy cơ nổ lốp bất cứ lúc nào, đặc biệt khi đang di chuyển ở tốc độ cao. Lốp ô tô

Lốp ô tô là bộ phận duy nhất kết nối chiếc xe nặng hàng tấn với mặt đường, chịu tải trọng, truyền lực kéo, lực phanh, và quyết định khả năng bám đường, điều khiển lái. An toàn của mọi hành trình phụ thuộc rất lớn vào tình trạng của bộ lốp. Một bộ lốp được chăm sóc đúng cách sẽ mang lại sự an tâm và trải nghiệm lái tốt nhất. Ngược lại, lốp kém hoặc sử dụng sai cách trong điều kiện khắc nghiệt như mùa nắng nóng có thể dẫn đến những tai nạn thảm khốc.

Vì sao mùa nắng nóng ảnh hưởng đến lốp ô tô? ​

Nhiệt độ cao từ môi trường xung quanh và mặt đường nhựa bị nung nóng kết hợp với nhiệt lượng sinh ra từ sự ma sát và biến dạng của cao su khi lốp lăn, đặc biệt ở tốc độ cao, làm tăng đáng kể nhiệt độ bên trong lốp. Nhiệt độ cao là "kẻ thù" của vật liệu cao su và sợi bố cấu tạo nên lốp, làm giảm độ bền, độ đàn hồi và khả năng chịu lực của chúng.

Cùng lúc đó, không khí bên trong lốp giãn nở khi nóng lên, làm tăng áp suất lốp. Áp suất tăng cao, kết hợp với cấu trúc lốp bị suy yếu do nhiệt và có thể đã có sẵn các tổn thương tiềm ẩn (như nứt, rách, phồng, hoặc đơn giản là non hơi), có thể vượt quá giới hạn chịu đựng của lốp, dẫn đến nổ lốp đột ngột (tire blowout).

Nguy hiểm nổ lốp càng tăng cao khi:

• Lốp non hơi (áp suất thấp): Đây là nguyên nhân hàng đầu. Lốp non hơi bị biến dạng nhiều hơn khi lăn, làm tăng ma sát nội bộ và sinh nhiệt lượng cực lớn bên trong, đặc biệt nguy hiểm trong mùa nóng.
• Lốp quá tải: Xe chở quá trọng lượng cho phép làm tăng áp lực và nhiệt độ lốp.
• Lốp bị hư hỏng: Các vết cắt, nứt, phồng (phù) là những điểm yếu chí mạng. Dưới áp suất và nhiệt độ cao, những điểm yếu này rất dễ bị phá vỡ, gây nổ.
• Lốp quá cũ: Cao su lão hóa theo thời gian, giảm độ bền và khả năng chịu nhiệt.
• Lái xe tốc độ cao kéo dài: Tốc độ càng cao, ma sát càng lớn, nhiệt lượng sinh ra càng nhiều. Lái xe tốc độ cao trên mặt đường nóng trong thời gian dài là kịch bản lý tưởng cho việc lốp bị quá nhiệt.

Trong mùa nắng nóng đỉnh điểm, nguy cơ nổ lốp gia tăng đáng kể. Việc hiểu rõ điều này là bước đầu tiên để các bác tài chủ động phòng ngừa.

Những dấu hiệu cho thấy lốp ô tô cần kiểm tra định kỳ
Để bảo vệ lốp và đảm bảo an toàn, việc kiểm tra lốp ô tô định kỳ là không thể thiếu. Các bác tài cần nhận biết những dấu hiệu cho thấy lốp xe đang gặp vấn đề và tiềm ẩn nguy cơ:

• Áp suất lốp sai: Lốp trông non hơi bằng mắt thường (lốp bị bè ra ở phần tiếp xúc mặt đất) hoặc khi dùng đồng hồ đo cho thấy áp suất thấp hơn đáng kể so với mức khuyến nghị. Ngược lại, lốp quá căng cũng là dấu hiệu áp suất sai.
• Hư hỏng có thể nhìn thấy: Các vết cắt sâu, nứt trên hông lốp hoặc gai lốp. Lốp bị phồng rộp bất thường (phù) ở bất kỳ vị trí nào trên bề mặt hoặc hông lốp – đây là dấu hiệu lớp bố bên trong đã bị đứt gãy, cực kỳ nguy hiểm. Lốp bị mòn không đều. Các vật thể (đinh, đá...) găm vào gai lốp.
• Độ mòn gai lốp quá giới hạn: Khi bề mặt gai lốp mòn bằng với chỉ báo độ mòn (TWI - gờ nhỏ nằm trong rãnh gai chính), lốp đã mất đi khả năng bám đường tối ưu, đặc biệt trên đường ướt.
• Lốp quá cũ: Cao su lốp bị cứng lại, xuất hiện các vết nứt dăm trên hông lốp, đặc biệt gần vành. Tuổi đời lốp tính từ ngày sản xuất (thường có mã DOT trên hông lốp) vượt quá giới hạn khuyến cáo (thường 5-7 năm tùy điều kiện sử dụng và nhà sản xuất, kể cả khi gai còn dày).
• Rung lắc hoặc tiếng ồn bất thường: Xe bị rung ở tốc độ nhất định, vô lăng bị lệch hoặc nhao lái sang một bên, lốp phát ra tiếng ồn lạ khi chạy có thể là dấu hiệu lốp mòn không đều, mất cân bằng động hoặc thước lái bị lệch, cần kiểm tra.

Việc thường xuyên dành ít phút kiểm tra các dấu hiệu này sẽ giúp các bác tài phát hiện sớm vấn đề và có biện pháp xử lý kịp thời, tránh được những rủi ro lớn.

Các bước để bảo vệ lốp ô tô luôn an toàn ​

Đây là phần cốt lõi, cung cấp cho các bác tài những bí kíp thực hành để bảo vệ lốp ô tô luôn an toàn, đặc biệt là trong điều kiện mùa nắng nóng gay gắt. Các bước này được đúc kết từ kinh nghiệm thực tế và là sự tổng hợp các lời khuyên từ các chuyên gia.

Bước 1: Kiểm Tra Và Duy Trì Áp Suất Lốp Đúng Chuẩn:

• Tại sao quan trọng? Áp suất lốp đúng là yếu tố SỐ 1 quyết định tuổi thọ và an toàn của lốp, đặc biệt trong mùa nóng (ngăn non hơi sinh nhiệt).
• Kiểm tra khi nào?Ít nhất 1 lần/tuần hoặc trước mỗi chuyến đi xa. LUÔN LUÔN kiểm tra khi lốp NGUỘI (xe đã dừng ít nhất 3 tiếng hoặc đi quãng đường rất ngắn). Khi lốp nóng, áp suất tăng lên, kiểm tra lúc này và xì bớt hơi theo áp suất khuyến nghị sẽ làm lốp non hơi khi nguội, rất nguy hiểm.
• Áp suất bao nhiêu là đúng? Thông tin áp suất lốp khuyến nghị được ghi trên nhãn dán ở cột B (khung cửa cạnh ghế lái), hoặc nắp bình xăng, hoặc sách hướng dẫn sử dụng. Mức này có thể khác nhau cho bánh trước/sau và khi xe đủ tải/ít tải.
• Kiểm tra thế nào? Sử dụng đồng hồ đo áp suất lốp (có thể tự mua hoặc dùng tại các trạm xăng, gara). Bơm hoặc xì hơi để đạt áp suất đúng. Đừng quên kiểm tra cả lốp dự phòng!

Bước 2: Kiểm Tra Tình Trạng Lốp Thường Xuyên Tìm Hư Hỏng:

• Kiểm tra gì? Dành vài phút khi dừng xe để quan sát các lốp. Tìm các vết cắt, nứt, phồng (phù), hoặc vật lạ găm vào gai lốp.
• Tại sao quan trọng? Các hư hỏng nhỏ có thể trở thành điểm yếu chí mạng, gây nổ lốp khi lốp nóng lên và áp suất tăng trong mùa hè. Phát hiện sớm vật găm vào (đinh) giúp xử lý trước khi lốp xì hết hơi hoặc bị rách toạc.

Bước 3: Không Chở Quá Tải Trọng Quy Định:

• Tại sao quan trọng? Chở quá tải làm lốp bị nén và biến dạng nhiều hơn, tăng ma sát nội bộ và sinh nhiệt cực mạnh. Đây là nguyên nhân trực tiếp làm giảm tuổi thọ lốp và tăng nguy cơ nổ lốp, đặc biệt nguy hiểm trong mùa nóng. Luôn tuân thủ tải trọng tối đa cho phép của xe.

Bước 4: Lái Xe Đúng Cách, Hạn Chế Các Tác Động Mạnh:

• Tại sao quan trọng? Phong cách lái xe ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ lốp và nguy cơ hư hỏng. Tránh phanh gấp, tăng tốc đột ngột, đánh lái gấp ở tốc độ cao vì những hành động này tạo ma sát và lực xoắn lớn lên lốp. Hạn chế cán qua ổ gà, leo lề đường sầm sập vì có thể làm rách/nứt hông lốp, gây phồng lốp hoặc làm sai lệch thước lái.

Bước 5: Đảo Lốp, Cân Bằng Động Và Căn Chỉnh Thước Lái Định Kỳ:

• Tại sao quan trọng? Các công việc này giúp lốp mòn đều hơn, đảm bảo sự phân bổ tải trọng và lực truyền qua lốp là tối ưu. Lốp mòn đều, cân bằng và hệ thống lái chuẩn giúp lốp hoạt động hiệu quả nhất, giảm ma sát không cần thiết (giảm sinh nhiệt) và tránh tạo ra các điểm mòn cục bộ hoặc điểm yếu trên lốp, vốn dễ bị phá hủy dưới áp lực và nhiệt độ cao. Nên thực hiện đảo lốp sau mỗi 5.000 - 10.000 km, cân bằng động và kiểm tra thước lái khi thay lốp mới, vá lốp, hoặc khi phát hiện xe bị nhao lái, vô lăng lệch.

Bước 6: Chú Ý Tuổi Thọ Của Lốp:

• Tại sao quan trọng? Cao su lão hóa theo thời gian, bất kể lốp có đi nhiều hay ít. Lốp quá cũ (thường trên 5-7 năm kể từ ngày sản xuất) sẽ bị chai cứng, nứt dăm, giảm độ bám và khả năng chịu nhiệt, trở nên giòn và dễ nổ hơn trong điều kiện khắc nghiệt như mùa nóng. Kiểm tra mã DOT trên hông lốp để biết tuần và năm sản xuất. Nên thay thế lốp khi đã quá thời hạn khuyến cáo, dù gai lốp còn dày.

Bí kíp cho lốp ô tô trong mùa nắng nóng đỉnh điểm​

Ngoài các bước chăm sóc lốp định kỳ quanh năm, trong mùa nắng nóng, các bác tài cần đặc biệt lưu ý những "bí kíp" sau để bảo vệ lốp ô tô khỏi nguy cơ quá nhiệt:

• Kiểm tra Áp suất Lốp THƯỜNG XUYÊN HƠN: Nắng nóng làm áp suất lốp tăng nhanh hơn. Việc kiểm tra áp suất khi lốp nguội với tần suất dày đặc hơn (ví dụ: 2-3 lần/tuần thay vì 1 lần/tuần) là cực kỳ cần thiết để đảm bảo lốp luôn duy trì áp suất đúng chuẩn, ngăn ngừa tình trạng non hơi tiềm ẩn nguy cơ quá nhiệt lớn nhất.
• Tránh Tốc Độ Cao Kéo Dài Trên Đường Nóng: Đây là sự kết hợp nguy hiểm. Nếu phải đi đường dài dưới trời nắng nóng, hãy giảm tốc độ di chuyển xuống mức vừa phải hơn so với tốc độ tối đa cho phép nếu điều kiện an toàn cho phép. Lái xe ở tốc độ vừa phải giúp giảm ma sát và nhiệt lượng sinh ra, bảo vệ lốp. Nên dừng xe nghỉ ngơi sau mỗi 2-3 tiếng di chuyển để lốp có thời gian "hạ nhiệt".
• Ưu Tiên Đỗ Xe Nơi Có Bóng Râm: Nếu có thể, hãy tìm chỗ đỗ xe dưới bóng cây, trong hầm hoặc bãi đỗ có mái che. Điều này giúp lốp xe không bị hấp nhiệt trực tiếp từ ánh nắng mặt trời trong thời gian đỗ, giảm nhiệt độ ban đầu của lốp trước khi bắt đầu hành trình, từ đó giảm nguy cơ quá nhiệt khi di chuyển.
• Kiểm Tra Lốp Kỹ Hơn Sau Khi Di Chuyển Xa Dưới Trời Nắng: Sau khi kết thúc chuyến đi dài dưới trời nắng nóng, hãy quan sát lốp xe. Chạm nhẹ vào bề mặt lốp (cẩn thận vì rất nóng) để cảm nhận nhiệt độ, kiểm tra xem có dấu hiệu bất thường nào không (như phồng rộp đột ngột).

Nên kiểm tra lốp thường xuyên hơn

Lựa chọn lốp thay thế phù hợp và chất lượng​

Khi lốp ô tô đã mòn đến giới hạn hoặc bị hư hỏng không thể vá/sửa chữa an toàn, việc thay thế là bắt buộc. Lựa chọn loại lốp phù hợp cũng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn:

• Đọc hiểu thông số lốp: Hông lốp ghi đầy đủ các thông số quan trọng như kích thước (ví dụ: 205/55R16), chỉ số tải trọng (Load Index), chỉ số tốc độ (Speed Rating), loại lốp (Radial, Bias), ngày sản xuất (mã DOT).
• Kích thước: Lựa chọn đúng kích thước lốp theo khuyến nghị của nhà sản xuất xe.
• Chỉ số tải trọng và tốc độ: Phải bằng hoặc cao hơn khuyến nghị của nhà sản xuất xe. Đặc biệt trong mùa nóng và khi di chuyển tốc độ cao, chỉ số tốc độ phù hợp là rất quan trọng.
• Loại lốp: Chọn loại lốp phù hợp với điều kiện vận hành (lốp du lịch, lốp hiệu suất cao, lốp cho đường địa hình...).
• Thương hiệu uy tín: Lựa chọn lốp từ các thương hiệu nổi tiếng, có uy tín trên thị trường, được đánh giá cao về chất lượng và độ bền (ví dụ: Michelin, Bridgestone, Goodyear, Continental, Pirelli, Dunlop, Yokohama...).

Lốp ô tô không chỉ là bộ phận chịu mài mòn. Chúng là yếu tố cốt lõi đảm bảo an toàn, khả năng vận hành và trải nghiệm lái của bác tài. Việc lốp bị nổ, trượt bánh hay mất lái do tình trạng lốp kém có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Đặc biệt trong mùa nắng nóng gay gắt, nguy cơ nổ lốp gia tăng đáng kể do nhiệt độ cao. Tuy nhiên, những rủi ro này hoàn toàn có thể phòng ngừa được bằng việc thực hiện các biện pháp chăm sóc và kiểm tra lốp ô tô một cách chủ động và đúng cách.