vui quá, mới tìm ra bài tập rất chi tiết
Chương trình tập vật lý trị liệu sau mổ tái tạo dây chằng chéo trước qua nội soi </h2> Thứ Tư, 14 Tháng Chín 2011, 23:14
Chương trình tập chia làm 5 giai đoạn, bao gồm:
- Giai đoạn I: 1-2 tuần sau mổ. Mục tiêu: bảo vệ mảnh ghép, chống sưng nề, chống đau, phục hồi một phần tầm vận động (ROM), chống teo cơ
- Giai đoạn II: 2-4 tuần sau mổ: giai đoạn tập sớm. Mục tiêu: ROM gần tối đa, đi đứng với nẹp không khập khiễng, tăng sức mạnh cơ, thăng bằng, tiếp tục bảo vệ mảnh ghép
- Giai đoạn II: 5-12 tuần sau mổ. Là giai đoạn đi đứng có kiểm soát. Mục tiêu: phục hồi sức mạnh cơ, phục hồi các phản xạ tự thân. Chú ý tránh tạo lực quá căng lên mảnh ghép.
- Giai đoạn IV: tháng thứ 4 trở đi. Tăng sức bền cơ bắp, phục hồi khả năng kiểm soát và phối hợp các cơ, bước đầu tập các kỹ năng chạy nhảy.
- Giai đoạn V: trở lại thể thao. Tiêu chuẩn: đạt tầm độ khớp hoàn toàn, sức cơ tứ đầu trên 80%, cơ hamstring ít nhất 100%, không đau, các test chức năng trên 85% so với chân lành [55]
Mục tiêu cụ thể:
- Đạt tầm độ khớp bình thường và chống sưng- viêm trước mổ để tránh xơ dính khớp sau mổ
- Sử dụng đúng nẹp bảo vệ, nẹp chức năng
- Liệu pháp lạnh
- Tập đi chống chân chịu lực và tầm độ khớp sớm, đặc biệt sớm duỗi gối tối đa, các bài tập thụ động, chủ động có hỗ trở và chủ động cho khớp.
- Tập sớm cơ tứ đầu đùi và cơ đùi sau, các bài tập đẳng trường, đẳng trương, chuỗi đóng, chuỗi mở...
- Cố gắng kiểm soát sưng và đau để tránh cơ rơi vào tình trạng bị ức chế và teo cơ
- Áp dụng hợp lý bài tập chuỗi vận động mở- chuỗi vận động kín, tránh tập sớm chuỗi vận động mở vì có nguy cơ tạo lực xé rách DCCT còn yếu trong quá trình trưởng thành.
- Hoàn thiện tập kéo dãn, mạnh cơ và duy trì toàn bộ các cơ chi dưới
- Tập dáng đi sớm
- Tập các bài tập thăng bằng và phản xạ tự thân
- Tập bài tập chức năng, kỹ năng thể thao
- Tập luyện sức chịu đựng về tim mạch
Mô tả chi tiết
GIAI ĐỌAN I
Tuần1&2 :
Là giai đoạn tập phục hồi sớm, chương trình tập luyện bắt đầu ngay ngày đầu tiên sau mổ.
Mục tiêu
- Bảo vệ mảnh ghép
- Giảm thiểu hậu quả của sự bất động
- Kiểm soát sưng- đau
- Gối duỗi hoàn toàn
- Gập gối đến 90o
- Tập tốt cơ tứ đầu
Nẹp bảo vệ:
- Mang liên tục, giữ nẹp thẳng khi đi, khi nâng đùi và khi ngủ
Chống chân chịu lực:
- Chống chân tùy theo mức độ đau, đi với hai nạng
- Bỏ nạng sau 1 đến 2 tuần khi cơ tứ đầu đủ mạnh (thực hiện được động tác nâng thẳng chân dễ dàng)
Các bài tập căn bản:
Tập nâng thẳng chân
Đứng thăng bằng Tập dang đùi
Tập co gối Tập co gối Đẩy bánh che
- Tập nâng thẳng chân 3 hướng trong nẹp: thẳng, dang, khép cho đến khi cơ đủ mạnh không bị tình trạng duỗi trễ cẳng chân (Extension lag)
- Co cơ tứ đầu đẳng trường (ép duỗi thẳng gối)
- Gồng cơ đùi sau
- Di động xương bánh chè
- Tập kéo dãn cơ bụng chân, cơ đùi sau
- Tập ngồi co gối, nằm sấp duỗi gối
Luyện tập chức năng: Pha 1
Duy trì thể lực:
- Tập các phần chi trên
- Đạp xe tại chổ với chân lành
Tập Phản xạ tự thân:
- Tập cảm giác định vị khớp chủ động/ thụ động
- Tập ván thăng bằng tĩnh mở mắt
- Tập ván thăng bằng nhắm mắt
- Ngồi ném bóng/ bắt bóng
GIAI ĐỌAN II: Tuần 3&4
Mục tiêu:
Gập duỗi gối từ 0o đến 120o
Phục hồi dáng đi bình thường không khập khiễng
Bắt đầu tập có kháng lực nhẹ
Tiếp tục bảo vệ mảnh ghép
Cải thiện sức mạnh, sức bền cơ và phản xạ tự thân để chuẩn bị các bài tập chức năng cao hơn.
Tiêu chuẩn để bước vào tập giai đoạn II:
- Tập tốt cơ tứ đầu, năng thẳng chân không bị tình trạng duỗi trễ cẳng chân
- Gối co được 90 độ
- Duỗi gối hoàn toàn
- Hết dấu hiệu viêm
Chống chân chịu lực:
Đi
Bỏ nạng, chống chân chịu sức nặng hoàn toàn
Vẫn mang nẹp thẳng khi đi lại. Có thể bỏ nẹp nếu dáng đi hoàn toàn bình thường và điều khiển tốt cơ tứ đầu
Các bài tập căn bản:
Tập cơ: bắt đầu có tạ
Cơ tứ đầu: Tập nâng thẳng chân 3 hướng trong nẹp: thẳng, dang, khép với tạ từ 1-4kg.
Ngồi đá tạ từ 1-2kg (Hình). Lưu ý không đá thẳng chân, chỉ đá trong tầm độ 90- 30độ để tránh lực kéo căng trên mảnh ghép làm lỏng dây chằng.
Cơ đùi sau: tập co gối ở tư thế đứng và nằm sấp với tạ 1kg ở cẳng chân
Đạp xe Tập nâng thằng đùi có tạ Tập chức năng
Luyện tập chức năng: Pha 2
- Đạp xe tại chổ với hai chân
Tập Phản xạ tự thân:
- Tập cảm giác định vị khớp chủ động/ thụ động khi đứng chịu lực
- Tập ván thăng bằng tĩnh nhắm mắt
- Tập ván thăng bằng động mở mắt
- Đứng ném bóng/ bắt bóng
Lưu ý: + luôn bắt đầu tập từ dễ đến khó, từ thấp đến cao, từ nhẹ đến nặng. Thí dụ tập kéo dãn, gồng cơ trước khi nâng chân, tập tạ nhẹ lặp lại nhiều lần rồi mới tăng tạ và lặp lại it lần hơn.
+ Chụp X quang để kiểm tra độ bám dính của mảnh ghép nếu cần
+
Các hoạt động chưa được làm:
- Tự chạy xe máy
- Ngồi xổm
- Lên xuống cầu thang bằng chân đau
- Chạy nhảy
GIAI ĐOẠN III: 5-12 tuần sau mổ.
Mục tiêu:
Cải thiện mức độ tự tin của khớp gối
Tránh lực căng quá mức trên mảnh ghép
Bảo vệ khớp chè đùi
Tăng cường sức mạnh cơ, phản xạ tự thân chuẩn bị cho các hoạt động chức năng
Tiêu chuẩn để bước vào tập giai đoạn III:
Phục hồi hoàn toàn tầm độ khớp
Sức cơ phục hồi một phần
Trở về các hoạt động sinh hoạt bình thường, không đau khi vận động, dáng đi bình thường
Nghiệm pháp Lachman âm tính.
Tuần 5&6 :
- là giai đoạn đi đứng có kiểm soát. Không còn mang nẹp
Tập mạnh cơ:
Tập các động tác như ở trên với tạ tăng thêm
Tập tầm độ khớp:
Co gối 130o hoặc hơn ở tuần thứ 6
Tập đi trên máy tập đi ,bắt đầu hơi dốc
Tập ván thăng bằng Tập lên xúng bậc thang Nhúng 2 chân
Bắt đầu tập đứng nhún bằng 2 chân, lưng tựa sát tường, hạ thấp người khoảng 45o rồi trở về tư thế đứng thẳng (Hình)
Có thể bắt đầu tập dưới nước, bao gồm bước tới, lùi, sang bên, co duỗi gối, đạp chân...
Tuần 7&8
- Tăng thêm tạ
- Đá và móc chân với dây thun
- Bắt đầu gánh tạ nhẹ, tăng dần đến 15kg
- Co duỗi gối hoàn toàn
- Tập đi bộ với quãng đường tăng dần <500m
Luyện tập chức năng(6-12 tuần)
ha 3
Đạp xe tại chỗ, bắt đầu có kháng lực nhẹ khi tầm độ khớp tối đa (Hình). Tập thân trên
Chạy/ bơi dưới nước
Bước lên xuống với bục tăng từ 6-8 inches( 15- 20cm)
Tập thăng bằng mức khó hơn, thăng bằng 1 chân
Chạy chậm, đi bộ hoặc chạy chậm số 8 hoặc vòng tròn lớn.
Tập nhóm cơ mông - Cơ khép- Cơ dang đùi
Nhảy bằng hai chân tại chỗ, nhảy qua bục 6-8 inches( 15- 20cm)
Tuần 9-11 chuẩn bị để bắt đầu vào giai đọan IV
Tăng cường các bài tập trên. Các bài tập mới:
- Đứng nhún bằng 1 chân (45o)
- Nhảy bằng 1 chân tại chỗ
Có thể tự chạy xe máy
Luyện tập chức năng(từ 12 tuần trở đi)
ha 4
Chạy chậm số 8, chạy vòng tròn nhỏ, chạy lên cầu thang
Nhảy qua bục 25- 50cm
Động tác xuất phát chạy
Các kỹ năng thể thao (cảm giác bóng, kỹ năng bóng như chuyền bóng, tâng bóng, dẫn bóng...)
với tốc độ ¼-1/2 bình thường
GIAI ĐỌAN IV : từ tháng thứ 4 trở đi
Mục tiêu:
Tăng sức bền cơ bắp
Phục hồi khả năng kiểm soát và phối hợp các cơ
Phục hồi hoàn toàn mọi hoạt động
Tiêu chuẩn để bước vào tập giai đoạn IV:
Phục hồi hoàn toàn tầm độ khớp, không đau
Không đau khớp chè đùi
Sức cơ đủ mạnh và phản xạ tự thân tốt (hoàn thành tốt các bài tập trong giai đoạn III) để tăng cường các bài tập chức năng
Nghiệm pháp Lachman âm tính.
Tập cơ đùi trước và sau Tập cơ Hamstring
Luyện tập chức năng
ha 5
Tiếp tục như pha 4
Chạy tốc độ nhanh, Chạy thẳng 50- 100m, Chạy biến tốc, Chạy thay đổi hướng...
Nhảy cao, Nhảy xa
Bóng đá: tập cảm giác bóng, kỹ năng bóng (chuyền bóng, tâng bóng, sút bóng...) với sức mạnh và tốc độ tăng dần.
Tập nhẹ với đội, di chuyển trên sân...
Phối hợp cơ đạt yêu cầu vào tháng thứ 4(Plyometric)
GIAI ĐOẠN V: Giai đoạn trở lại hoạt động thể thao, bao gồm tập phát triển cơ bắp, sức chịu đựng về tim mạch- hô hấp và kỹ năng thể thao. Về kỹ năng thể thao, tùy theo các môn thể thao mà có các bài tập cụ thể tương ứng. Giai đoạn này kéo dài cho tới khi có thể chơi thể thao trở lại, trung bình sau 7 tháng đến 1 năm.
Phục hồi cơ: 7 tháng
Tiêu chuẩn trở lại thi đấu thể thao:
- Đạt tầm độ khớp hoàn toàn
- Sức cơ tứ đầu trên 80%, cơ hamstring ít nhất 100%
- Không đau khi vận động
- Các nghiệm pháp chức năng trên 85% so với chân lành
Trương Công Dũng