Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất
Duyên dáng khăn rằn Nam Bộ</h2>
Nhỏ bé, thường không tách rời và tạo thêm vẻ duyên dáng cho trang phục truyền thống của các dân tộc, đó là những chiếc khăn quàng cổ. Với người dân vùng sông nước Cửu Long, chiếc khăn rằn trở thành vật dụng không thể thiếu trong đời sống lao động của họ .
Không rõ ra đời từ bao giờ nhưng chiếc khăn đã đồng hành cùng con người thời khai hoang mở cõi phía Nam của Tổ quốc. Chiếc khăn rằn cùng chiếc áo bà ba đã trở thành hình ảnh hết sức quen thuộc và gần gũi với mọi người, như một biểu tượng cho người phụ nữ đồng bằng sông Cửu Long cần cù, chịu khó.
Theo các nhà nghiên cứu, chiếc khăn rằn có nguồn gốc từ người Khmer. Trong quá trình cộng cư của các dân tộc trên vùng đất đồng bằng sông Cửu Long, chiếc khăn rằn đã được chuyển thành thứ trang phục đặc trưng của nhiều dân tộc khác. Nó thường có hai màu đen và trắng hoặc nâu và trắng. Hai màu này đan chéo nhau, tạo thành ô vuông nhỏ, trải dài khắp mặt khăn. Các lằn ngang dọc được coi là gốc gác của tên gọi khăn rằn. Chiếc khăn rằn có chiều dài khoảng 1,2 m, rộng chừng 40 - 50 cm, không cầu kỳ, sặc sỡ mà rất đỗi bình dị, giản đơn.
Trước khi có sự du nhập của các loại trang phục từ phương Tây, khăn rằn đóng vai trò chủ chốt trong lối ăn mặc của những người dân xứ này. Không chỉ người lao động lam lũ, mà cả những điền chủ, người giàu có cũng sử dụng nó. hụ nữ vắt gọn khăn trên đầu, đàn ông cột ngang trán, hai đuôi khăn nhô lên, nút khăn nằm ở phía trước. Khăn cũng được quàng trên cổ, một đầu thả trước ngực, đầu kia thả sau lưng. Đôi khi hai đầu được buông xuống phía trước, đi với bộ quần áo bà ba làm nên nét đặc trưng rất duyên của cư dân Nam bộ.
Chiếc khăn rằn còn dùng để che nắng, thấm dòng mồ hôi, chắn ngọn gió lốc, lau khô dòng nước mắt hay giấu đi một nụ cười e ấp của người đất phương Nam.
Duyên dáng khăn rằn Nam Bộ</h2>
Nhỏ bé, thường không tách rời và tạo thêm vẻ duyên dáng cho trang phục truyền thống của các dân tộc, đó là những chiếc khăn quàng cổ. Với người dân vùng sông nước Cửu Long, chiếc khăn rằn trở thành vật dụng không thể thiếu trong đời sống lao động của họ .
Không rõ ra đời từ bao giờ nhưng chiếc khăn đã đồng hành cùng con người thời khai hoang mở cõi phía Nam của Tổ quốc. Chiếc khăn rằn cùng chiếc áo bà ba đã trở thành hình ảnh hết sức quen thuộc và gần gũi với mọi người, như một biểu tượng cho người phụ nữ đồng bằng sông Cửu Long cần cù, chịu khó.
Theo các nhà nghiên cứu, chiếc khăn rằn có nguồn gốc từ người Khmer. Trong quá trình cộng cư của các dân tộc trên vùng đất đồng bằng sông Cửu Long, chiếc khăn rằn đã được chuyển thành thứ trang phục đặc trưng của nhiều dân tộc khác. Nó thường có hai màu đen và trắng hoặc nâu và trắng. Hai màu này đan chéo nhau, tạo thành ô vuông nhỏ, trải dài khắp mặt khăn. Các lằn ngang dọc được coi là gốc gác của tên gọi khăn rằn. Chiếc khăn rằn có chiều dài khoảng 1,2 m, rộng chừng 40 - 50 cm, không cầu kỳ, sặc sỡ mà rất đỗi bình dị, giản đơn.
Trước khi có sự du nhập của các loại trang phục từ phương Tây, khăn rằn đóng vai trò chủ chốt trong lối ăn mặc của những người dân xứ này. Không chỉ người lao động lam lũ, mà cả những điền chủ, người giàu có cũng sử dụng nó. hụ nữ vắt gọn khăn trên đầu, đàn ông cột ngang trán, hai đuôi khăn nhô lên, nút khăn nằm ở phía trước. Khăn cũng được quàng trên cổ, một đầu thả trước ngực, đầu kia thả sau lưng. Đôi khi hai đầu được buông xuống phía trước, đi với bộ quần áo bà ba làm nên nét đặc trưng rất duyên của cư dân Nam bộ.
Chiếc khăn rằn còn dùng để che nắng, thấm dòng mồ hôi, chắn ngọn gió lốc, lau khô dòng nước mắt hay giấu đi một nụ cười e ấp của người đất phương Nam.
Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất
Mùa cá bóng trứng
Tôi nhớ hoài hồi còn nhỏ, cứ vào khoảng rằm tháng 7 là con rạch trước nhà nước đã chuyển sang màu ửng hồng do những hạt phù sa theo sông Tiền, sông Hậu trôi về. Người dân quê tôi gọi là mùa nước son và cũng từ dòng nước ấy đã chỡ theo ký ức mình về một loài cá chỉ có khi con nước chuyển màu son…
Đã bao mùa nước son âm thầm đi qua quê tôi, để khi lớn khôn mới chợt nhận ra, con cá bống trứng là một phần cuộc sống tình cảm của gia đình tôi, của làng quê yêu dấu! Mẹ kể, ngày tôi tròn tuổi cũng đúng vào mùa cá bống trứng đổ về. Những miếng ăn đầu đời mà ba mẹ dành cho tôi cũng từ cái vị ngọt ngào của dòng sông, bến nước này!
Nhớ mỗi mùa hè, khi những trận mưa đầu mùa rớt hạt, ba tôi và mấy chú cùng xóm chuẩn bị tre, lưới để làm chiếc vó dưới bến sông. Đợi con nước rong vào dịp ngày Rằm và 30 hàng tháng là xuống vó. Mà kỳ lạ thật, các loài cá bống, trong đó có cá bống trứng đi kiếm ăn chỉ vào ban đêm. Vì thế, để bắt được chúng người dân quê tôi phải thức khuya dậy sớm và thậm chí phải dầm mưa để cất vó.
Những lúc cá bống trứng chạy nước nhiều, ba tôi và mấy chú phải thức suốt đêm. Để đủ sức canh chừng cất vó, ba tôi và mấy chú thường tổ chức một bữa tiệc nhỏ với món đặc sản cá bống trứng vừa vớt lên còn nhảy xoi xói. Chỉ cần một trái dừa tươi làm nước lẫu, nêm nếm thêm một chút gia vị, một chút me là thành nồi nước dùng. Cá bống trứng còn sống, rửa sơ cho vào nồi là có ngay món ngon, đậm đà tình đất, tình quê!
Nhớ hồi học lớp 7, lớp 8, nghỉ hè là tôi chờ đến con nước rong để ba cho đi bán cá bống trứng, bỏ ống riêng, dành mua tập vở vào năm học mới. Nghĩ lại, trẻ con ở thôn quê quen với vất vả, biết chắt mót từng đồng để phụ giúp mẹ cha. Và, đó có lẽ cũng là niềm vui, là ký ức khó phai của bao đứa trẻ ở miền quê khi đã thành người…
Con cá bống trứng quê tôi cũng khá đặc biệt, bởi làm món gì cũng ngon. Mấy bà nội trợ khéo tay ở quê còn làm món tẩm bột chiên hay để nguyên con còn tươi chiên giòn ăn với nước mắm chua ngọt cũng thật tuyệt vời!
Mùa này, vào con nước rong, cứ chiều tối là trên sông rạch quê tôi giăng giăng những ánh đèn nhấp nháy của những chiếc xuồng đi xúc cá bống trứng. Người không có vó thì chỉ cần một chiếc xuống nhỏ, một chiếc lồng đèn và cái rỗ tre là bắt được cá bống trứng rồi. Loài thủy sản này có điều khá đặc biệt là thích di chuyển trên mặt nước. Thường thì chúng bám vào những cụm lục bình nhỏ trôi dạt trên sông. Chỉ cần cho xuồng đi ngược nước, dùng chiếc lồng đèn soi xuống mặt nước để tìm những đám lúc bình đang trôi. Mỗi giề lục bình như thế cũng có vài con cá bống trứng đeo theo. Cứ như thế mà người đi vớt cá bống trứng không thấy buồn ngủ và tiếng í ới gọi nhau phá tan bầu trời đêm tĩnh mịch.
Có nhiều cách đánh bắt cá bống trứng, trong đó có nghề đóng đáy. Tất nhiên, miệng đáy ở đây chỉ nhỏ thôi, người ta cắm hai cây cọc ra tới giữa sông là mắc lưới được rồi. Tới con nước cá chạy, người ta mới đem lưới xuống và phải mắc viền lưới cao hơn mặt nước một chút. Cá bống trứng thường nổi lờ đờ trên mặt nước, khi gặp viền lưới đáy bị nước giật mạnh nên chúng giật mình lặn xuống. Không ngờ đó là cái bẩy đẩy chúng chui tuốt xuống cái đục ở cuối miệng đáy. Chỉ chừng nữa giờ là người ta kéo đục lên để bắt cá một lần…
Mùa nước son đổ về, quê tôi rộn rịp hẵn lên từ sáng sớm cho tới tối mịch. Hừng đông đã có người mang cá bống trứng ra chợ. Sáng hơn một chút là có tiếng rao bán cá, người trên bờ thì í ới gọi mua. Là chỗ xóm giềng quen thuộc, không ai mặc cả hay cân thiếu bao giờ. Rồi chuyện xóm, chuyện làng, chuyện đồng áng, cưới hỏi… luôn rôm rả ở bến sông quê.
Tôi nhớ bà nội tôi dặn, cá bống trứng còn tươi chỉ cần lấy lá sả bỏ chung vào rỗ rồi chà sẽ nhanh tróc vãy. Nếu không có bến sông để chà rửa thì cho chúng vào chiếc túi lưới rồi dùng hai tay vò một chút là xong. Nội tôi thích nhất là cá bống trứng kho tiêu, mà hình như đây là món đặc trưng của loài cá này ở thôn quê. Bà tôi dặn, muốn cho nồi cá kho thật ngon phải ướp ít đường, nước màu dừa, nước mắm rồi để chừng 1 giờ cho cá thấm gia vị và không bở thịt.
Kho cá bằng nồi đất để độ nóng vừa phải và mẽ cá kho được nóng lâu hơn. Trong lúc kho, thỉnh thoảng xốc đều cho cá thấm gia vị. Khi cá chín, nước kho gần cạn cho vào ít tóp mỡ, rắc ít tiêu là có ngay nồi cá kho ngon, trứng cá mẩy vàng ươm, thơm phức rất hấp dẫn.
Nội đã gắn bó với dòng sông bến nước này gần một thế kỷ và dường như món cá bống trứng kho tiêu đã đi vào tiềm thức bà đã lâu lắm rồi. Bây giờ ở tuổi 95 bà vẫn thích món ăn này vì có lẽ tất cả những kỷ niệm, những hồi ức từ thời son trẻ vẫn mãi sống trong bà cho đến bây giờ!
Xin cám ơn những dòng sông, bến nước, cám ơn dòng nước son ngầu đục phù sa chở mùa cá bống trứng theo về!
Và, đã bao mùa rồi, người dân quê tôi vẫn với những cái nghề cất vó, đóng đáy, xúc cá như thế! Chỉ cái việc lập đi lập lại đó cũng đủ để hằn sâu trong ký ức mình bao kỷ niệm để mà nhớ, mà thương!
Ví dầu cá bóng kho tiêu…
Lời ru của nội sớm chiều còn đây
Mùa nước son đã dâng đầy
Cho con đi suốt tháng ngày yêu thương!
Mùa cá bóng trứng
Tôi nhớ hoài hồi còn nhỏ, cứ vào khoảng rằm tháng 7 là con rạch trước nhà nước đã chuyển sang màu ửng hồng do những hạt phù sa theo sông Tiền, sông Hậu trôi về. Người dân quê tôi gọi là mùa nước son và cũng từ dòng nước ấy đã chỡ theo ký ức mình về một loài cá chỉ có khi con nước chuyển màu son…
Đã bao mùa nước son âm thầm đi qua quê tôi, để khi lớn khôn mới chợt nhận ra, con cá bống trứng là một phần cuộc sống tình cảm của gia đình tôi, của làng quê yêu dấu! Mẹ kể, ngày tôi tròn tuổi cũng đúng vào mùa cá bống trứng đổ về. Những miếng ăn đầu đời mà ba mẹ dành cho tôi cũng từ cái vị ngọt ngào của dòng sông, bến nước này!
Nhớ mỗi mùa hè, khi những trận mưa đầu mùa rớt hạt, ba tôi và mấy chú cùng xóm chuẩn bị tre, lưới để làm chiếc vó dưới bến sông. Đợi con nước rong vào dịp ngày Rằm và 30 hàng tháng là xuống vó. Mà kỳ lạ thật, các loài cá bống, trong đó có cá bống trứng đi kiếm ăn chỉ vào ban đêm. Vì thế, để bắt được chúng người dân quê tôi phải thức khuya dậy sớm và thậm chí phải dầm mưa để cất vó.
Những lúc cá bống trứng chạy nước nhiều, ba tôi và mấy chú phải thức suốt đêm. Để đủ sức canh chừng cất vó, ba tôi và mấy chú thường tổ chức một bữa tiệc nhỏ với món đặc sản cá bống trứng vừa vớt lên còn nhảy xoi xói. Chỉ cần một trái dừa tươi làm nước lẫu, nêm nếm thêm một chút gia vị, một chút me là thành nồi nước dùng. Cá bống trứng còn sống, rửa sơ cho vào nồi là có ngay món ngon, đậm đà tình đất, tình quê!
Nhớ hồi học lớp 7, lớp 8, nghỉ hè là tôi chờ đến con nước rong để ba cho đi bán cá bống trứng, bỏ ống riêng, dành mua tập vở vào năm học mới. Nghĩ lại, trẻ con ở thôn quê quen với vất vả, biết chắt mót từng đồng để phụ giúp mẹ cha. Và, đó có lẽ cũng là niềm vui, là ký ức khó phai của bao đứa trẻ ở miền quê khi đã thành người…
Con cá bống trứng quê tôi cũng khá đặc biệt, bởi làm món gì cũng ngon. Mấy bà nội trợ khéo tay ở quê còn làm món tẩm bột chiên hay để nguyên con còn tươi chiên giòn ăn với nước mắm chua ngọt cũng thật tuyệt vời!
Mùa này, vào con nước rong, cứ chiều tối là trên sông rạch quê tôi giăng giăng những ánh đèn nhấp nháy của những chiếc xuồng đi xúc cá bống trứng. Người không có vó thì chỉ cần một chiếc xuống nhỏ, một chiếc lồng đèn và cái rỗ tre là bắt được cá bống trứng rồi. Loài thủy sản này có điều khá đặc biệt là thích di chuyển trên mặt nước. Thường thì chúng bám vào những cụm lục bình nhỏ trôi dạt trên sông. Chỉ cần cho xuồng đi ngược nước, dùng chiếc lồng đèn soi xuống mặt nước để tìm những đám lúc bình đang trôi. Mỗi giề lục bình như thế cũng có vài con cá bống trứng đeo theo. Cứ như thế mà người đi vớt cá bống trứng không thấy buồn ngủ và tiếng í ới gọi nhau phá tan bầu trời đêm tĩnh mịch.
Có nhiều cách đánh bắt cá bống trứng, trong đó có nghề đóng đáy. Tất nhiên, miệng đáy ở đây chỉ nhỏ thôi, người ta cắm hai cây cọc ra tới giữa sông là mắc lưới được rồi. Tới con nước cá chạy, người ta mới đem lưới xuống và phải mắc viền lưới cao hơn mặt nước một chút. Cá bống trứng thường nổi lờ đờ trên mặt nước, khi gặp viền lưới đáy bị nước giật mạnh nên chúng giật mình lặn xuống. Không ngờ đó là cái bẩy đẩy chúng chui tuốt xuống cái đục ở cuối miệng đáy. Chỉ chừng nữa giờ là người ta kéo đục lên để bắt cá một lần…
Mùa nước son đổ về, quê tôi rộn rịp hẵn lên từ sáng sớm cho tới tối mịch. Hừng đông đã có người mang cá bống trứng ra chợ. Sáng hơn một chút là có tiếng rao bán cá, người trên bờ thì í ới gọi mua. Là chỗ xóm giềng quen thuộc, không ai mặc cả hay cân thiếu bao giờ. Rồi chuyện xóm, chuyện làng, chuyện đồng áng, cưới hỏi… luôn rôm rả ở bến sông quê.
Tôi nhớ bà nội tôi dặn, cá bống trứng còn tươi chỉ cần lấy lá sả bỏ chung vào rỗ rồi chà sẽ nhanh tróc vãy. Nếu không có bến sông để chà rửa thì cho chúng vào chiếc túi lưới rồi dùng hai tay vò một chút là xong. Nội tôi thích nhất là cá bống trứng kho tiêu, mà hình như đây là món đặc trưng của loài cá này ở thôn quê. Bà tôi dặn, muốn cho nồi cá kho thật ngon phải ướp ít đường, nước màu dừa, nước mắm rồi để chừng 1 giờ cho cá thấm gia vị và không bở thịt.
Kho cá bằng nồi đất để độ nóng vừa phải và mẽ cá kho được nóng lâu hơn. Trong lúc kho, thỉnh thoảng xốc đều cho cá thấm gia vị. Khi cá chín, nước kho gần cạn cho vào ít tóp mỡ, rắc ít tiêu là có ngay nồi cá kho ngon, trứng cá mẩy vàng ươm, thơm phức rất hấp dẫn.
Nội đã gắn bó với dòng sông bến nước này gần một thế kỷ và dường như món cá bống trứng kho tiêu đã đi vào tiềm thức bà đã lâu lắm rồi. Bây giờ ở tuổi 95 bà vẫn thích món ăn này vì có lẽ tất cả những kỷ niệm, những hồi ức từ thời son trẻ vẫn mãi sống trong bà cho đến bây giờ!
Xin cám ơn những dòng sông, bến nước, cám ơn dòng nước son ngầu đục phù sa chở mùa cá bống trứng theo về!
Và, đã bao mùa rồi, người dân quê tôi vẫn với những cái nghề cất vó, đóng đáy, xúc cá như thế! Chỉ cái việc lập đi lập lại đó cũng đủ để hằn sâu trong ký ức mình bao kỷ niệm để mà nhớ, mà thương!
Ví dầu cá bóng kho tiêu…
Lời ru của nội sớm chiều còn đây
Mùa nước son đã dâng đầy
Cho con đi suốt tháng ngày yêu thương!
Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất
BÁNH GIÁ CHỢ GIỒNG
Loại bánh này có sức ảnh hưởng sâu đậm trong văn hóa vùng Chợ Giồng nói riêng và vùng Gò Công, Tiền Giang nói chung.
BÁNH GIÁ CHỢ GIỒNG
"Một mai em gái theo chồng
Còn đâu bánh giá chợ Giồng mời anh"
Bánh giá là một món ăn đặc sản nổi tiếng xuất xứ từ Chợ Giồng (Gò Công Tây) ở vùng Gò Công, Tiền Giang. Cũng vì xuất xứ đó mà người ta thường gọi là Bánh giá Chợ Giồng. Theo lời truyền miệng của cư dân, nghề làm bánh giá xuất hiện cùng lúc với quá trình khai hoang lập ấp của người Việt ở vùng đất này vào thế kỷ XVII.Loại bánh này có sức ảnh hưởng sâu đậm trong văn hóa vùng Chợ Giồng nói riêng và vùng Gò Công, Tiền Giang nói chung.
Bánh giá có ngoại hình tương tự như bánh tôm Hồ Tây tuy nhiên thành phần có phần phong phú hơn. Các nguyên liệu chính gồm: thịt heo nạc, tôm đất, giá, nấm rơm, nấm mèo (mộc nhĩ), cải bắc thảo, bột gạo, bột đậu nành, óc heo, dầu thực vật hoặc mỡ heo.
Đầu tiên ,trộn chung bột gạo với đậu nành theo tỷ lệ 1:1 và óc heo rồi ủ khoảng 2-3 giờ, sau đó mới đem chiên.
Bắc chảo dầu lên bếp than đun cho dầu sôi. Kế tiếp, cho các nguyên liệu đã chuẩn bị sẵn vào vá và nhúng vá ấy vào chảo đến khi chiếc bánh có màu vàng sậm là vừa chín tới. Thông thường, mỗi chảo chiên từ 4-5 vá. Người làm bánh khéo sẽ chiên sao cho con tôm nằm trọn vẹn trên mặt bánh đỏ au.
Bánh giá ăn nóng kèm với rau thơm xắt nhỏ, nước mắm tỏi ớt và bún
Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất
Hương cốm miền Nam</h2>
Say rượu, say tình không gì là lạ nhưng có kẻ bảo rằng mình say hương! Đó phải chăng là thứ hương đồng cỏ nội, là chút bâng khuâng thoảng theo hương cốm bay? Có thứ hương cốm làm ngất ngây người Hà Thành thì cũng có thứ hương cốm làm dịu lòng ở kẻ đất phương Nam...
Nếu ai đã từng mê mẩn với "Mùa thu hương cốm mới" của trời Hà Nội trong độ chớm thu về thì ắt hẳn cũng phải nặng lòng với hương cốm dẹp dân dã của người miền Tây chân chất. Đúng vậy, cốm dẹp là đặc sản của người Khmer ở đồng bằng Sông Cửu Long. Chẳng biết tự khi nào mà người ta đem nó vào đất Sài Gòn này. Một chút hương đồng gió nội nồng nàn ngây ngất đó chăng?
Lẳng lặng trên đôi quang gánh luồn vào các ngõ hẻm, những người bán cốm dẹp nhẫn nại cất tiếng rao dài mà nghe nao lòng: "Ai xôi... cốm dẹp hông?". Một vài đứa trẻ ùa ra từ nhà í ới gọi. Chúng chọn nào là xôi gấc, xôi lá cẩm, xôi đậu và nhìn mớ cốm dẹp như một thứ của lạ. Chúng hỏi: "Này là gì hả cô?". Người bán đon đả: "Cốm dẹp đó con, mua về ăn thử nghen!". Chúng ngần ngừ và quay đi kèm theo một chút tiếc nuối, bẽn lẽn. Cũng khó trách được trẻ con, có mấy đứa từng nghe và biết cốm dẹp đâu mà. Chúng dễ dàng bỏ qua thứ đặc sản đậm đà hương đồng nội.Thế nhưng trong mớ bánh sáng của những bà mẹ thôn quê, cốm dẹp là thứ hàng quen thuộc lắm. Và cũng không ít những bà mẹ ở thành thị này, tìm cốm dẹp về cho cả nhà ăn thử.
Đi sâu vào các chợ, hỏi thăm người bán cốm dẹp, người ta chỉ ở các hàng gạo. Đó là loại cốm thưa chưa chế biến. Nếu muốn mua thứ đã làm sẵn thì chịu khó mà... đón hàng rong, năm thì mười họa may mắn sẽ gặp. Nghe qua có vẻ buồn cho một thứ quà chợ ngon không kém các thứ xôi nhưng có phải chính vì thế mà cốm dẹp trở nên đẹp hơn trong ký ức những người đã từng thưởng thức nó.
Ngày nay, ít có ai chỉ chuyên bán cốm dẹp, bao giờ trong mớ hàng của họ cũng kèm theo các loại bánh làm từ nếp hay các thứ xôi đủ màu. Cốm dẹp cũng làm từ nếp đó chứ nhưng là thứ nếp đồng vừa đỏ đuôi, chưa chín rộ, hạt còn mềm và thơm mùi sữa. Thứ này có thể dùng gói bánh tét nhưng không gì qua được món cốm dẹp trộn dừa non, ngon mỡ màng. Cái vị béo bùi ngây ngây khiến không ít người nghiền cốm như trẻ nghiền... hàng rong vậy.
Nếu may mắn bắt gặp một đôi quang gánh hay một hàng xôi có bán cốm dẹp giữa chợ nên chọn mua về, nếu không sẽ mất đi cái thú hào sảng là thưởng thức món ăn của đồng bào khmer ngay tại đất Sài Gòn. Nhưng dường như cách làm món này khá đơn giản, người ta có thể chế biến ngay tại nhà nên các gánh hàng rong cũng thưa dần chăng?
Hỏi một người bán tại chợ Bà Chiểu, anh đon đả chỉ ngay cách làm và không quên mời khách nếm thử. Anh hướng dẫn bài bản theo cách một người làm chuyên nghiệp lâu năm. Đầu tiên, lựa thóc hay gạo đen trong bịch cốm bỏ đi, xong xả nước thật lạnh vo nhanh cho ra bớt bụi cám, chắt thật ráo nước. Xong xuôi, cho cốm vào thau rộng vẩy phần nước cốt dừa còn âm ấm (đã nấu với đường cho thêm vài giọt dầu chuối cho thơm) vào cốm rồi trộn đều, trải ra mâm để khoảng 1 tiếng cốm nở mềm là được. Cuối cùng, bào mỏng phần dừa cứng thành sợi rắc lên cùng với ít muối, đậu phộng là được.
Đơ giản mà rất ngon, đâu cần cầu kì công phu gì cho lắm. Được biết, gắn với món này là lễ hội truyền thống Ok Om Bok hay còn gọi là lễ hội Cúng Trăng của đồng bào dân tộc khmer được tổ chức vào ngày rằng tháng 10 hàng năm. Tản mạn một chút về văn hoá mới thấy được hết cái hồn của cốm dẹp miền Nam vì đôi khi người thưởng thức cứ ngỡ đõ là quà của Hà Nội. Món này ăn sáng cũng được nhưng ăn trưa lại càng thú vị hơn và hình như đó là thứ có thể bán mọi lúc mọi nơi. Buổi tối, ngang qua những góc phố, đôi khi cũng thấy từng đôi quang gánh lặng lẽ giữa phố đông người, nhẫn nại mời mọc từng gói cốm thơm lừng.
Món ăn đường phố thường dân dã, dễ tìm, dễ làm, không ăn thì thôi, nếu ăn mà thích thì đâm ra nghiền. Cốm dẹp cũng vậy, có người từng tròn mắt không biết thứ ấy là gì vì đôi khi thấy trên đường mà không thể gọi tên nhưng cũng có người cứ nhắc đến là phải mua ngay cho bằng được.
Cốm dẹp - cái tên bình dân tưởng không thể bình dân hơn được nữa nhưng quả thật đó là thứ hương cốm miền Nam mặn nồng xao xuyến...
Hương cốm miền Nam</h2>
Say rượu, say tình không gì là lạ nhưng có kẻ bảo rằng mình say hương! Đó phải chăng là thứ hương đồng cỏ nội, là chút bâng khuâng thoảng theo hương cốm bay? Có thứ hương cốm làm ngất ngây người Hà Thành thì cũng có thứ hương cốm làm dịu lòng ở kẻ đất phương Nam...
Nếu ai đã từng mê mẩn với "Mùa thu hương cốm mới" của trời Hà Nội trong độ chớm thu về thì ắt hẳn cũng phải nặng lòng với hương cốm dẹp dân dã của người miền Tây chân chất. Đúng vậy, cốm dẹp là đặc sản của người Khmer ở đồng bằng Sông Cửu Long. Chẳng biết tự khi nào mà người ta đem nó vào đất Sài Gòn này. Một chút hương đồng gió nội nồng nàn ngây ngất đó chăng?
Lẳng lặng trên đôi quang gánh luồn vào các ngõ hẻm, những người bán cốm dẹp nhẫn nại cất tiếng rao dài mà nghe nao lòng: "Ai xôi... cốm dẹp hông?". Một vài đứa trẻ ùa ra từ nhà í ới gọi. Chúng chọn nào là xôi gấc, xôi lá cẩm, xôi đậu và nhìn mớ cốm dẹp như một thứ của lạ. Chúng hỏi: "Này là gì hả cô?". Người bán đon đả: "Cốm dẹp đó con, mua về ăn thử nghen!". Chúng ngần ngừ và quay đi kèm theo một chút tiếc nuối, bẽn lẽn. Cũng khó trách được trẻ con, có mấy đứa từng nghe và biết cốm dẹp đâu mà. Chúng dễ dàng bỏ qua thứ đặc sản đậm đà hương đồng nội.Thế nhưng trong mớ bánh sáng của những bà mẹ thôn quê, cốm dẹp là thứ hàng quen thuộc lắm. Và cũng không ít những bà mẹ ở thành thị này, tìm cốm dẹp về cho cả nhà ăn thử.
Đi sâu vào các chợ, hỏi thăm người bán cốm dẹp, người ta chỉ ở các hàng gạo. Đó là loại cốm thưa chưa chế biến. Nếu muốn mua thứ đã làm sẵn thì chịu khó mà... đón hàng rong, năm thì mười họa may mắn sẽ gặp. Nghe qua có vẻ buồn cho một thứ quà chợ ngon không kém các thứ xôi nhưng có phải chính vì thế mà cốm dẹp trở nên đẹp hơn trong ký ức những người đã từng thưởng thức nó.
Ngày nay, ít có ai chỉ chuyên bán cốm dẹp, bao giờ trong mớ hàng của họ cũng kèm theo các loại bánh làm từ nếp hay các thứ xôi đủ màu. Cốm dẹp cũng làm từ nếp đó chứ nhưng là thứ nếp đồng vừa đỏ đuôi, chưa chín rộ, hạt còn mềm và thơm mùi sữa. Thứ này có thể dùng gói bánh tét nhưng không gì qua được món cốm dẹp trộn dừa non, ngon mỡ màng. Cái vị béo bùi ngây ngây khiến không ít người nghiền cốm như trẻ nghiền... hàng rong vậy.
Nếu may mắn bắt gặp một đôi quang gánh hay một hàng xôi có bán cốm dẹp giữa chợ nên chọn mua về, nếu không sẽ mất đi cái thú hào sảng là thưởng thức món ăn của đồng bào khmer ngay tại đất Sài Gòn. Nhưng dường như cách làm món này khá đơn giản, người ta có thể chế biến ngay tại nhà nên các gánh hàng rong cũng thưa dần chăng?
Hỏi một người bán tại chợ Bà Chiểu, anh đon đả chỉ ngay cách làm và không quên mời khách nếm thử. Anh hướng dẫn bài bản theo cách một người làm chuyên nghiệp lâu năm. Đầu tiên, lựa thóc hay gạo đen trong bịch cốm bỏ đi, xong xả nước thật lạnh vo nhanh cho ra bớt bụi cám, chắt thật ráo nước. Xong xuôi, cho cốm vào thau rộng vẩy phần nước cốt dừa còn âm ấm (đã nấu với đường cho thêm vài giọt dầu chuối cho thơm) vào cốm rồi trộn đều, trải ra mâm để khoảng 1 tiếng cốm nở mềm là được. Cuối cùng, bào mỏng phần dừa cứng thành sợi rắc lên cùng với ít muối, đậu phộng là được.
Đơ giản mà rất ngon, đâu cần cầu kì công phu gì cho lắm. Được biết, gắn với món này là lễ hội truyền thống Ok Om Bok hay còn gọi là lễ hội Cúng Trăng của đồng bào dân tộc khmer được tổ chức vào ngày rằng tháng 10 hàng năm. Tản mạn một chút về văn hoá mới thấy được hết cái hồn của cốm dẹp miền Nam vì đôi khi người thưởng thức cứ ngỡ đõ là quà của Hà Nội. Món này ăn sáng cũng được nhưng ăn trưa lại càng thú vị hơn và hình như đó là thứ có thể bán mọi lúc mọi nơi. Buổi tối, ngang qua những góc phố, đôi khi cũng thấy từng đôi quang gánh lặng lẽ giữa phố đông người, nhẫn nại mời mọc từng gói cốm thơm lừng.
Món ăn đường phố thường dân dã, dễ tìm, dễ làm, không ăn thì thôi, nếu ăn mà thích thì đâm ra nghiền. Cốm dẹp cũng vậy, có người từng tròn mắt không biết thứ ấy là gì vì đôi khi thấy trên đường mà không thể gọi tên nhưng cũng có người cứ nhắc đến là phải mua ngay cho bằng được.
Cốm dẹp - cái tên bình dân tưởng không thể bình dân hơn được nữa nhưng quả thật đó là thứ hương cốm miền Nam mặn nồng xao xuyến...
