Miệt vườn

[tndp]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

em đọc 1 lèo hết luôn 10 trang rồi, hay thật, quê Ngoại em ở miền Tây nhưng em sinh ra và lớn lên ở TPHCM nên chỉ biết những cái hay của miền Tây qua các bài viết ntn thôi. cám ơn bác.

bác cho em hỏi cái hình dưới này hình như là rau ngổ (rau nấu canh chua) chứ đâu phải rau đắng phải không ạh

 

[jeany.huynh]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

Theo hình đoán .....nghĩa thì đó là rau ....đắng đấy bác, nhưng không phải mọc .......sau hè. Rau ngỗ thì hình dạng giống rau om nhưng cao lớn hơn và không có mùi như rau om.

 

[hungphuong]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

Hoan hô,tiếp đi bác ơi

 

[thuvtn]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

Chuối khô khèo quê ngoại

Gần cuối năm đứa em gái út đang định cư ở bang Missouri Hoa Kỳ về thăm nhà. Trong hành lý của nó lỉnh kỉnh bánh tây, kẹo chocolate làm quà cho mấy đứa cháu nhỏ ở quê. Vậy mà đêm đầu tiên ở nhà nó thủ thỉ với mẹ: “Má làm cho con một mẻ chuối khô khèo đem về Mỹ để ăn từ từ. Ở bển mấy ngày tết nhớ món này muốn chết”.

Hồi xưa cứ vào độ những cơn gió chướng lành lạnh tràn về, hàng so đũa trổ trắng bông ngoài đồng là mẹ tôi ra sau vườn lựa những buồng chuối xiêm đen no tròn, giú chín, sau đó ép từng trái chuối chín vàng phơi khô.

Chờ chuối vừa khô “dốt dốt” là anh em tôi rình rình nhón từng trái cuộn lại như cái bánh tráng ướt nhâm nhi, ngon không thể tả.

Khi chuối khô, má tôi cho vào keo thuỷ tinh đậy kín cất vào tủ. Mãi đến chiều 30 tháng chạp sau khi cúng kiến rước ông bà, có thời gian rảnh rỗi má mới mang chuối khô ra xắt thành sợi nhuyễn để làm món chuối khèo cúng giao thừa, làm món kẹo chuối đãi khách trong những ngày tết.

Bắc bếp lửa ngoài sân má tôi cho chuối khô vào chiếc chảo lớn xào chung với gừng xắt sợi nhỏ, dừa rám vỏ nạo nhuyễn và đường thùng của các lò đường thủ công sản xuất nấu chảy, cứ một ký chuối khô trộn với một ký đường. Má tôi nói khèo chuối bằng đường thùng mà muốn miếng chuối khô quánh lại vẫn mềm mại chứ không cứng do bị “lại đường” thì phải xé nhỏ trái khóm ra từng sợi trộn vào, nếu không có khóm thì vắt một nửa trái chanh vào là được. “Bí quyết gia truyền” này do bà ngoại truyền lại cho má.

Đốt lửa lớn, đảo đều tay liên tục chừng một giờ đồng hồ thì mẻ chuối khèo bắt đầu đặc quánh, ngả màu vàng sậm và thơm lừng. Khi mẻ chuối đã đủ độ quánh, má tôi trải ra một chiếc mâm lớn đã chuẩn bị sẵn với những ngọn lá chuối tươi thoa dầu dừa trên đó rải đều một lớp đậu phộng rang, mè trắng rang vàng bỏ vỏ, nén chặt. Chờ đến khi mẻ chuối nguội và cứng lại má tôi mới dùng dao bén xắt ra từng miếng hình quân cờ vừa ăn, trộn thêm một lớp mè rang và bỏ vô keo đậy kín.

Thời bao cấp khốn khó, ngày tết bàn trà, dĩa bánh cúng gia tiên của mỗi gia đình chỉ có lèo tèo vài miếng kẹo “thèo lèo cứt chuột” mua theo tiêu chuẩn nên hầu như nhà nào cũng làm thêm mứt gừng, mứt dừa đãi khách. Riêng nhà tôi và nhà ngoại thì món chuối khô khèo là “đặc sản số một” mời khách, ai cũng tấm tắc khen ngon. Cho đến giờ này tôi vẫn không thể quên được vị ngọt đậm đà của chuối khô, đường thùng, vị béo của dừa, đậu phộng, mè rang và hương thơm cay nồng của gừng già. Chính những sợi gừng trong món chuối khô khèo đã giúp những người thưởng thức sản vật quê mùa này ấm bụng trong ba ngày tết ngán ngẩm thịt mỡ, dưa hành và nhiều món khó tiêu khác.

Mấy năm gần đây, chỉ khi nào con cháu yêu cầu, má tôi mới trổ tài làm món đặc sản chuối khô khèo. Năm nay vì cô út Việt kiều nên mới đầu tháng 11 âm lịch má tôi đã lọ mọ phơi chuối, đào gừng, rang mè, đậu phộng. Vẫn bắc bếp lửa ngoài sân, vừa khèo chuối mẹ tôi vừa nói như phân trần: “Bây giờ bánh kẹo ê hề nên con cái tụi bây đâu có thèm ngó ngàng tới món chuối khô khèo quê ngoại. Chỉ có Út Minh đi xa nên nó nhớ món này, má ráng làm để nó mang qua Mỹ ăn tết cho đỡ nhớ quê”.

 

[babydriver]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

Hay lắm Bac

 

[platinumcard]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

sướng quá bác chủ ơi! đọc bài của bác mà em cứ nổi gai ốc hoài, nhớ tuổi thơ quá! thèm được về miền Tây quá. cám ơn bác, tiếp nhé!

 

[thuvtn]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

Những tưởng thớt của em đã chìm vào quên lãng. Nhưng vẫn còn các bác theo dõi và ủng hộ.
Em cũng chỉ muốn lưu giữ lại cho chúng mình và thế hệ sau những nét truyền thống mà ngay cả thôn quê ngày nay cũng không còn.

Em sẽ tiếp tục post bài cho các bác

 

[thuvtn]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

Tiếng rao miệt vườn...</h2>

Buổi trưa miệt vườn lặng im dưới nắng, con kiến vàng còn kiếm chỗ trốn mình dưới tán mận hồng đào, con nhện cũng phải buồn không thèm nhả tơ mà nằm ép bụng vào lưng lá cây mít. Ngõ vào thôn nào có xa xôi gì, tiếng còi xe thở dài còn nghe được. Văng vẳng có tiếng rao giọng kim :

-Ai ăn bánh ít hôn... ?
Gió se qua tán mận chờ đợi, tiếng rao gần hơn :

-Ai ăn bánh ít, bánh tét nhưn đậu, nhưn mỡ, nhưn chuối, nhưn dừa... hôn ?
Nó, đứa con gái nào đó vừa chớm tuổi dậy thì, có lẽ nhà nó cũng nghèo, chí ít cũng vào loại vừa đủ ăn, chứ giàu có thì ai mà đi bán bưng, bán đội ?!
Thảng dưới chân thời gian, kéo dài về những tháng mười, khi mùa nước nổi tràn bờ, có người ngẫu hứng làm thơ :

"Tháng mười nước nổi sân đằng trước
Em bước sang nhà lấm gót chân..."
Ở đâu đó trong kẹt lá, giọt sương còn chưa buông, đã nghe tiếng rao tràn qua buổi sáng :

-Cá linh hôn... ?
Tiếng rao ngọt ngào mà lấp lánh màu vẩy cá linh già mùa bông so đũa.
Và buổi trưa cũng già, cơn mưa chiều cũng sắp kéo đến, lại một giọng rao tự nhiên như cuộc đời vậy :

-Ve chai... lông vịt... thau nhôm... mủ bể... bán hôn ?
Thời nay thì người đi mua ve chai đôi khi lại gánh gồng một ít đồ dùng như thau nhựa, chảo gang, xoong nhôm, dép nhựa... Và tiếng rao khác đi chút ít, rao rằng :

-Ve chai... lông vịt... Đồ cũ đổi đồ mới hôn ?
Năm nào cũng vậy, cái mùa nước rong tháng mười rồi cũng ròng ra biển, nắng ráo đường bờ. Người ta lại thấy một người đạp xe đạp, gác đôi thùng nhôm lên chiếc đòn được cột dính ở yên sau. Bằng chất giọng đàn ông đục màu phù sa, người ấy cất tiếng rao làm con trao trảo giật mình bay trốn vào tán cây trứng cá :

-Cá tra, cá tai tượng, cá trê phi... nuôi hôn?
Ngấn ngấn ban trưa, từ máy phát thanh của nhà ai đó, một giọng ca ngọt ngào đang xướng giọng bài hát "Tình anh bán chiếu" của nghệ sĩ Viễn Châu. Và người ta nghe cái tình của bài hát cũng buồn nào kém tiếng rao trưa :

-Chiếu hôn... ?
Vậy rồi những quán"thịt cầy bảy món" mọc lên như nấm, tỷ lệ thuận với mật độ dân cư, thì người bán chiếu năm xưa nay cũng đổi tiếng rao, mà theo "tánh linh" của con chó cho hay là "có chuyện chẳng lành". Lũ chó rủ nhau tru tréo phía sau tiếng rao làm cho không khí rộn ràng khắp ngõ. Họ rao như vầy :

-Chiếu đổi chó hôn... ?
Có nghĩa là vừa bán chiếu, vừa mang chiếu đổi chó, rồi mới đem chó bán cho quán thịt cầy. Người ta nói những ai đi đổi chó phải mang trong người một sợi râu cọp, một móng cọp hay một miếng da cọp... để khi thộp cổ chó, con chó mới phát run và không dám cắn. Xoong, nồi... cũng được chở theo xe đạp đi đổi chó, và tiếng rao cứ thế biến thiên.
Thường thì nhà ai cũng có những món đồ hư, đồ bể, đồ cũ... Xuất phát từ phố chợ, nghề mua bán đồ cũ hình thành. Và tiếng rao du nhập vào các ngõ đường quê, tiếng rao dài những mười vòng xích líp xe đạp :

-Đồng hồ hư, quạt máy hư, tủ lạnh, ti vi, cát sét hư, bàn ủi điện, máy giặt hư, tăng phô hư, bình điện hư... bán hôn ?
Không có cái gì bằng kim loại đã bị hư hỏng hoặc cũ mà họ không mua. Mua tất, có lẽ cái mẻ kho Thạch Sùng chắt lưỡi cũng có thể được mua hoặc nhặt về để thổi vàng, nấu bạc. Đó là tiếng rao thượng vàng hạ cám thời nay. Tiếng rao như xoi mói lên tàn cây nhản, như chọt chĩa vào những thế kỷ cô sơ.Họ rao :

-Đồng tiền xưa, bạc cắc xưa, đồng hồ đeo tay cũ, đồng hồ xưa, lục bình cũ, lư đồng, lư thau, kẽm gai, sắt vụn, phim phổi cũ... bán hôn?
Và cái nghề thu mua đồ cũ, nghiễm nhiên ở một vị trí quan trọng trong "tiếng rao để mua".
Trở lại với tiếng rao để bán, còn phải kể đến những người bán chổi lông gà, chổi để quét nóc nhà (chổi sào), chổi làm bằng dây nilông, chổi chà làm bằng cọng dừa-tàu cau-lá ráng... và họ còn đèo trên xe đạp những cái lồng trúc...thoạt trông họ đèo, họ mang đã là vất vả rồi, đừng nói gì đến đoạn đường dài trong ngày phải đạp và rao :

-Chổi hôn... ?
Tương tự như họ, lại còn có một số người đi bán rao không có chữ "hôn". Họ rao :

-Bơm ga, sửa quẹt...
Đi bán vé số cũng là một kế sinh nhai của những ai cam phần thôi nghề, thất nghiệp. Có người đi bộ, có người đạp xe. Và tiếng rao cũng rải dài theo nhũng đoạn đường quê nắng, mưa thắc thỏm đồng vốn, đồng lời :

-Vé số đây...

Không ai rao "vé số hôn". và mỗi ngày rải niềm hy vọng cho mọi người để mong kiếm đủ no cơm ngày đó.
Có một chút tuổi thơ tôi còn sót rớt đâu đó trên nhũng lá mận hồng đào kiến đụt, cái thuở mòng mành gió sớm sương khuya, văng vẳng từ con đường lớn vọng đến tai tôi đang còn ngái ngủ, là những tiếng rao xa xa mà âm ấm chân răng mình :

-Bánh mì đây, bánh mì nóng giòn, bánh mì đây.
Cái thời tôi lên bảy, lên mười, những chiếc xe đạp chở thùng cà rem phía sau và cái chuông rõ to phía trước tay lái, thỉnh thoảng có giọng rao mời :

-Cà rem đậu xanh, nước cốt dừa đây...
Còn sau này thì họ đạp xe thùng xập xình tiếng nhạc hoặc rò rè đệp khúc của Walls thay cho những tiếng rao khản giọng, khàn hơi. Cái bài nhạc ấy còn được trẻ con cải biên thành :

-Không có tiền, không có tiền... không có tiền thì không có kem...
Có lẽ một vài người già bị phá giấc trưa mà đâm ra bực bội những tiếng nhạc rao mời đôi khi khiếm nhã ấy.
Và cũng đôi khi mắc cười với những giọng rao nhao nhão giữa trưa đôi khi nghe không rõ tiếng :

-Ai ngủ hôn ?
Không phải đâu ! Đó là tiếng rao của chị bán tàu hủ, nước đường lá dứa. Lại gần nghe kỹ mới biết là chị rao : "Ai ăn tàu hủ hôn".

Lại có một giọng đàn ông người miền Bắc thì rao rằng :

-Chưn đạp gai tét giò đây !
Hãy hiểu giùm tiếng rao ấy là : "Bánh chưng, bánh đập, bánh gai, bánh tét, bánh giò..."

Tôi lại lầm lũi đi về trong cái tiếng "hôn" thật xa mà nghe ngọt ngào như nhãn chín quê mình. tiếng rao của chị bán chè như câu hò bên bờ sông Tiền :

-Ai ăn chè đậu đen, nước dừa, đường cát hôn ?
Và tôi biết ở miệt vườn quê tôi nay đã mọc thêm nhiều hơn những mái nhà mới, tiếng rao có lúc lẫn khuất trong ngày xưa tuổi nhỏ, mà cũng có khi rờn rợn cõi lòng giữa buổi trưa nay ! Thế mà cũng có người đi bán hàng rong miệt vườn không cất tiếng rao. Đó là những anh, những chị đi bán bong bóng, bán đồ chơi trẻ em... Lỉnh kỉnh trên chiếc xe đạp thôi thì lủ khủ những món đồ nhựa cùng với mấy gói kẹo me, kẹo bọc đường... Rồi bong bóng bày, giắt suốt từ đàng trước ra sau, che lấp cả chủ hàng.

Tất cả là để có miếng cơm, manh áo, tất cả là để mưu cầu cuộc sống gia đình không nhiều thì ít cũng được phần tươm tất. Họ chính là những người tự trọng và khiêm tốn trước cuộc đời. Tiếng rao và bước chân họ đã làm xôn xao sự yên tĩnh của miệt vườn, góp phần làm đẹp cuộc sống. Tôi quý trọng họ, quý trọng tiếng rao mời dù rằng không có tiền mua và cũng chẳng có gì để bán cho họ. Tôi chỉ cất giữ trong tôi niềm vui ấy trong yên tĩnh miệt vườn. Như tôi đã từng cất giữ tiếng chim rúc rích trên chót đọt cây mận già.

 

[jeany.huynh]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

Đọc các món ăn của bác chủ cảm giác như được gần với tới được cái hồn quê. Mọc mạc, chân chất. Tiếp đi bác!

 

[thuvtn]

Re:Thớt "Miệt vườn" của em đã mất

Khoai lang vùi tro</h2>

Củ khoai nướng vùi tro trông xấu xí nhưng ngon vô cùng, nó vừa thơm vừa ngọt vừa bùi. Chỉ cần ngắt nhẹ từng miếng nhỏ đưa vào miệng nó sẽ thấm dần trong đốc họng, thấm thía đến từng thớ thịt…
Nói đến khoai thì ai cũng biết. Từ người nghèo đến các bậc vương giả, ai trong đời cũng có lần ăn khoai. Đôi khi cũng có người ăn khoai để sống, đó là người nghèo khó. Người giàu có, bậc vương giả đôi khi cũng có lúc ăn khoai để sống, đó là những lúc lâm nguy gặp nạn phải chịu cảnh cơ hàn.

Khoai có loại trồng, có loại được thiên nhiên ban tặng. Khoai được thiên nhiên ban tặng đó là khoai “rạng” - một loại khoai mọc tự do ở trong vườn rậm, lá giống như khoai lang trồng, màu xanh tươi, mỏng, dây nhỏ mỏng manh, củ to giống như củ khoai “từ”, chung quanh trái có râu nhiều hơn khoai “từ”, nấu ăn ngon không kém các loại khoai khác. Loại khoai này chỉ có người sống ở miệt vườn “rặt nòi” mới biết thưởng thức. Khoai trồng có nhiều loại: khoai mỡ, khoai sọ, khoai từ, khoai chuối rồi khoai lang…

Khoai lang có nhiều cách để ăn: khoai nấu cháo, khoai ghế cơm, khoai nấu canh, khoai nấu bí hầm dừa, khoai lang luộc, khoai lang nướng. Khoai lang nướng cũng có nhiều cách. Ở đây tôi muốn nói về khoai lang nướng bằng cách vùi trong tro.

Ngày xưa đâu có lò điện như bây giờ, ở nông thôn người ta nấu cơm chụm bằng củi, củi cháy để lại lớp tro. Muốn nướng khoai ăn ngon người ta lấy củ khoai vùi dưới lớp tro để than hồng cháy phía trên. Nướng khoai kiểu này khỏi sợ khét, để càng lâu càng tốt, đôi khi quên để một vài giờ lấy ra ăn càng ngon.

Củ khoai nướng vùi tro trông xấu xí nhưng ngon vô cùng, nó vừa thơm vừa ngọt vừa bùi. Chỉ cần ngắt nhẹ từng miếng nhỏ đưa vào miệng nó sẽ thấm dần trong đốc họng, thấm thía đến từng thớ thịt. Khoai lang nuốt rồi miệng chép chép vẫn còn ngon, còn bùi, mùi thơm tuyệt vời không tả được. Đó là nói khoai lúc nguội. Lúc khoai lang nướng vùi tro còn nóng khỏi phải nói, dùng tay bươi đống tro củ khoai lòi ra đen sì, trông như cục than. Ấy vậy mà khi tách củ khoai làm đôi theo chiều dài, hơi bốc nghi ngút mang theo mùi thơm khó chịu cho cái bao tử, nước bọt ướt hai bên khoé miệng chảy ra hồi nào không hay, đến chừng lấy tay quẹt mới biết, thủ phạm để cái miệng tồi tệ đến thế này không ai khác hơn chính là cái mùi củ khoai lang nướng vùi tro.

Ở miền Nam ít có ai ăn khoai trừ cơm, còn người miền Trung ăn cơm độn với khoai là chuyện hàng bữa, hàng ngày. Ăn nhiều năm, nhiều tháng có sao đâu, ta thấy khoai cũng là thức ăn chính không thua kém gì gạo. Trong hai cuộc kháng chiến, khoai lang cũng được quân và dân ta chế biến ra nhiều món ăn quý, góp phần giúp quân dân ta ăn no đánh thắng mọi kẻ thù.

Củ khoai tuy nhỏ bé nhưng lại là món ăn ngon, nhiều bổ dưỡng, ở nơi đồng bằng hay nơi núi cao, rừng rậm đâu đâu cũng có, những người nghèo khó ai ai cũng đều dùng được để no lòng.